Architectuurkennis en gebruik
De GEMMA is bedoeld voor gebruik door alle Nederlandse gemeenten. De manier waarop zij dat doen verschilt. Een aspect dat daarbij een rol speelt is hoeveel kennis van architectuur er aanwezig is en in hoeverre er onder architectuur wordt gewerkt.
De pagina Werken onder architectuur beschrijft wat wordt bedoeld met 'werken onder architectuur'. Er wordt mee verwezen naar een aanpak waarbij een gemeente op basis van een beschreven architectuur haar organisatie en informatievoorziening ontwerpt, ontwikkelt en beheert. Bij sommige gemeenten is dit ver ontwikkeld. Er vindt bijvoorbeeld bij alle nieuwe projecten een architectuurtoets plaats om te zorgen dat projecten in lijn met de gewenste architectuur plaatsvinden. Bij andere gemeenten speelt het begrip 'architectuur' een kleinere rol en bepalen afdelingen naar eigen inzicht hoe zij hun bedrijfsprocessen en ondersteunende informatievoorziening inrichten.
Een gemeente die meer onder architectuur werkt zal meer architectuurproducten, uit zowel de GEMMA basisarchitectuur als de GEMMA thema-architecturen, kunnen gebruiken. Voor een aantal producten geldt dat gebruik pas zinvol is als er een zekere mate van gemeentebrede visie en governance aanwezig is. Een gemeente die haar organisatie (ook) beschrijft in termen van bedrijfsfuncties en bedrijfsobjecten kan uiteraard meer hebben aan de generieke GEMMA bedrijfsfuncties- en bedrijfsobjecten-modellen dan een gemeente die dit niet doet. Voor een gemeente die gericht stuurt op verbetering van de informatievoorziening conform de Informatiekundige visie Common Ground is de GEMMA thema-architectuur Common Ground uiteraard interessanter dan voor gemeenten die dit niet doen. In zijn algemeenheid geldt dat hoe meer een gemeente al onder architectuur werkt, hoe meer GEMMA-architectuurproducten van nut kunnen zijn.
Een aspect dat hiermee samenhangt is de hoeveelheid architectuurkennis die binnen een gemeente aanwezig is. Binnen sommige gemeente is die in ruime mate aanwezig. Bij andere gemeenten is de kennis van architectuur minimaal. Aansluitend bij GEMMA's onderscheid in enterprise-, bedrijfs- en informatie-architectuur zullen bepaalde type architecten affiniteit hebben met bepaalde GEMMA-architectuurproducten. De business/bedrijfsarchitect die zich richt op de gemeentelijke bedrijfsvoering kan met name gebruik maken van producten uit de GEMMA bedrijfsarchitectuur. De informatie/data/applicatie-architect zal meer hebben aan de informatiearchitectuur en thema-architecturen zoals 'Data' en 'Common Ground'. Voor een enterprise-architect, die meer holistisch kijkt, kunnen alle producten meerwaarde hebben. Inclusief de meer beleidsmatige producten uit GEMMA's Strategie en Motivatie.
Of er binnen een gemeente functies met het woord 'architect' zijn, zegt zeker niet alles over kennis en en gebruik van architectuur. Met name bij kleinere gemeenten zijn er vaak geen functies met 'architect' in de naam, terwijl er wel degelijk archtitectuurkennis aanwezig is. Bijvoorbeeld bij medewerkers met functies zoals 'informatiemanager' of 'informatieadviseur'. Vaak gaat het daarbij om functies met een breder takenpakket waardoor de hoeveelheid tijd om met architectuur bezig te zijn beperkt is. Werken met een beschrijvingstaal als Archimate, waarin het gestructureerde deel van de GEMMA is beschreven, kan dan bijvoorbeeld een brug te ver zijn. De GEMMA speelt dan vaak indirect een rol omdat ze gebruikt wordt binnen praktische en doelgerichte voorzieningen. Voorbeelden zijn de GIBIT voor het inkopen van software en de Softwarecatalogus voor zicht op de gemeentelijke softwaremarkt en het gebruik van pakketten binnen de eigen en andere gemeenten. Daarnaast geldt voor de gemeentemarkt dat applicaties vooral door softwareleveranciers worden ontwikkeld en aangeboden. Zolang die applicaties in lijn met de GEMMA worden ontwikkeld maken ook gemeenten zonder duidelijke architectuurvisie indirect gebruik van de GEMMA.
De GEMMA wordt in de praktijk dus op hele verschillende manieren door gemeenten gebruikt. Naarmate er meer kennis van architectuur aanwezig is en er meer onder architectuur wordt gewerkt kan GEMMA meer gaan betekenen.